DIAGNOSTYKA I SYMPTOMATOLOGIA KLINICZNA

Rozpoznawanie stanów zmniejszonej obronności organizmu przeciw zakażeniom wytworzonej ubocznie przy stosowaniu omówionych wyżej leków obejmuje wywiad, badanie fizykalne chorego, ocenę poszczególnych mechanizmów odporności oraz badania w kierunku określenia patogennych drobnoustrojów:

– 1. Badania wskaźników odporności humoralnej (swoistej):

– a) stężenie poszczególnych klas immunoglobulin w surowicy i ewentualnie IgA wydzielniczych w odpowiednich płynach ustrojowych,

– b) miano wybranych przeciwciał (badania statystyczne i po ewentualnym pobudzaniu antygenowym),

– c) ocena ilościowa i jakościowa limfocytów B we krwi i w szpiku,

– d) ocena biosyntezy immunoglobulin in viho.

– 2. Badania wskaźników odporności komórkowej (swoistej):

– a) testy skórne (DNCB, PPD, streptokinaza, Candida albicans, test Schicka itp.),

– b) limfocytoza, ocena ilościowa limfocytów T,

– c) przekształcenie blastyczne limfocytów z PHA oraz innymi mitoge- nami i ewentualnie antygenami,

– d) test hamowania migracji makrofagów.

– 3. Badania wybranych wskaźników odporności nieswoistej (komórkowej i humoralnej):

– a) leukocytoza (ze wzorem odsetkowym),

– b) indeks fagocytarny oraz test bakteriobójczy, cf ilościowy test NBT,

– d) stężenie poszczególnych składników dopełniacza w surowicy,

– e) ocena chemotaksji i immunoadherencji,

– 4. Badania bakteriologiczne, wirusologiczne i mykologiczne.

– 5. Określenie wrażliwości patogennych drobnoustrojów na antybiotyki, sulfonamidy i inne chemioterapeutyki.

– 6. Badanie szpiku kostnego.

OBRAZ KLINICZNY

Upośledzenie odporności humoralnej łączy się ze zmniejszeniem lub zahamowaniem biosyntezy przeciwciał i może wyrażać się, jak już wspomniano, stanami nabytej hipoimmunoglobulkiemii. W tej sytuacji występują zakażenia bakteryjne Gram-dodatnie lub Gram-ujemne, trudne do zwalczenia za pomocą antybiotyków. Opisywane są posocznice, zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych [26], ropnie gronkow- cowe skóry i ropowice tkanek miękkich [5],

Przy upośledzeniu odporności komórkowej lub złożonym uszkodzeniu \ mechanizmów obronnych organizmu powstają nabyte zespoły niedoborów odpornościowych, w których dominują zakażenia wirusowe i grzybicze. Zachorowania zwłaszcza na odrę, ospę wietrzną, pótpasiec i opry- szczkę mają tendencję do nawracania, uogólniania i bardzo ciężkiego przebiegu [25], Opisywane są zakażenia wirusem cytomegalii [5],

Trudny problem kliniczny, zwłaszcza w pediatrii, stwarzają zapalenia płuc wywołane przez Pneumocystis carini. Opisywane są zakażenia toksoplazmozą o przebiegu septycznym. Zakażenia grzybicze zarówno powierzchniowe, jak i narządowe, np. układu oddechowego czy pokarmowego, stanowią bardzo częste powikłania stosowania leków zmniejszających odporność organizmu. Objawy te występują tym częściej, im bardziej rozpowszechnione staje się podawanie kortykosteroidów. Ponadto nasila je stosowanie antybiotyków, które zaburzają równowagę flory bakteryjnej i wywierają pewne uszkadzające oddziaływanie na wszystkie mechanizmy obronne [8].